İETT’NİN 2024 YILI FAALİYETLERİ İBB MECLİSİ'NDE ONAYLANDI

Türkiye’nin en büyük, dünyanın ise en büyük ikinci filosuna sahip, İstanbul’un 154 yıllık köklü toplu ulaşım kurumu İETT’nin 2024 yılı Faaliyet Raporu İBB Meclisi’nde onaylandı.

İETT 2024 yılında; sefer artışlarından, taşıdığı yolcu sayısına, kadın istihdamından yeni teknolojilere kadar birçok alanda ilklere de imza attı.

İETT İşletmeleri Genel Müdürlüğü; 2024 yılında filosundaki 6.786 araç ile 1 günde; 851 farklı hatta, 64 bin sefer gerçekleştirdi ve 1 milyon 400 bin km yaparak 5 milyon yolculuk gerçekleştirdi.

İETT’nin İstanbul’da bir günde yaptığı yol mesafesi, Türkiye’nin iki ucu olan Edirne – Kars arası mesafenin 835 katı, Dünyanın en geniş yer Ekvatorun ise 35 katı. Bir günde taşıdığı 5 milyon yolcu sayısı ise Avrupa’nın bir çok ülkesinin toplam nüfusundan daha fazla.

İETT 2024 yılında tüm işletme ve yatırım faaliyetlerini sürdürürken işletme ve yatırım olarak bir çok iyileşmeye ve ilke de imza attı.

FİLO’DA %23 ARTIŞ

Özel Halk Otobüsleri ile birlikte toplam 6.786 araçlık bir filoyu yöneten İETT; kendi filosundaki araç sayısını yaklaşık %23 artırarak 3.766 adede ulaştırdı. 2018 yılında araç sayısı 3.065 idi.

GÜNLÜK SEFER SAYISI 2 BİN ADET DAHA ARTTI, 64 BİNE ULAŞTI

İETT’nin İstanbul’un en merkezi bölgelerinden, şehrin en uzak noktalarına kadar gerçekleştirdiği sefer sayısında da günlük olarak 2 bin adet daha iyileşme gerçekleştirildi ve 64 bin adede ulaştırıldı. 2023 yılında günlük sefer sayısı 62 bin, 2018 yılında ise 53 bin adetti. Yaşanan sefer sayısı artışı %21 olarak gerçekleşti.

TAŞINAN YOLCU SAYISINDA TARİHİ REKOR

İETT, 2023 yılında 1 milyar 250 milyon yolculuk gerçekleştirmişken, yaptığı sefer artışları ile tarihi bir rekora imza attı ve 2024 yılında 1 milyar 400 milyon yolculuğa imza attı. İETT’nin bir yılda taşıdığı yolcu sayısı Avrupa Ülkeleri’nin toplam nüfusunun 3 katına eş değer oldu.

150 YENİ İETT OTOBÜSÜ – 80 ELEKTRİKLİ ARAÇ – 200 YENİ ÖZEL HALK OTOBÜSÜ VE YENİ EK YATIRIMLAR

İETT, 2024 yılında işletmesel olarak bir çok alanda iyileştirmelerini sürdürürken, yatırımlarına da hızla devam etti. Bu kapsamda;

150 adet; yeni, güçlü, yerli üretim ve yeni nesil bir çok güvenlik ve yolcu konforu odaklı teknolojilerle donatılmış otobüsü filosuna kazandırdı.

Elektrikli araç yatırımları kapsamında; Adalar İlçesi’nde hizmet vermesi için 80 adet elektrikli aracı filosuna kattı.

Türkiye’de ilk kez İstanbul’da başlatılan Özel Taşımacılık İşletim Sistemi ile Özel Halk Otobüsleri’ne araçlarını yenilemeleri için destek verilmesi kapsamında 2023-2024 yıllarında 446 yeni otobüs alındı, 2025 yılı için ise 200 yeni Özel Halk Otobüsünün alımı gerçekleştirildi.

YOLCU KONFORU ARAÇ DIŞINDA DA ARTIRILDI

Yolcuların araç dışında iklim koşullarından etkilenmelerini azaltmak, seferler dakikaları hakkında anlık bilgi alabilmelerini daha da artırmak ve engelli yolcuların engelsiz erişimini sağlamak için yeni çalışmalar hayata geçirildi.

KAPALI DURAK SAYISI %47 ARTIRILDI

Bu kapsamda; şehirdeki kapalı kapalı durak sayısı 7.304 adede ulaştırılarak 2019 yılına göre %47’lik artış sağlandı.

AKILLI DURAK SAYISI 1.075’E ULAŞTI

Güncel hat ve sefer bilgileri ile otobüslerin durağa geliş zamanını sunan, engelli yolcularımız için sesli anons ve Brail alfabesi gibi erişilebilirlik imkanları sağlayan yeni teknolojik Akıllı Duraklara 2024 yılında 268 adet daha eklendi. Böylece İstanbul’da 1.075 akıllı durak sayısına ulaşıldı.

YENİ GARAJLAR HİZMETE ALINIYOR

İstanbul’un araç filosu büyürken, araçların tüm bakım-onarım, teknik muayene, temizlik ve parklanmalarının yapıldığı, bu sayede tüm araçların ertesi gün yeniden sefere tamamen hazır hale getirildiği garajların sayısı da hızla artırılıyor.

415 ARAÇ KAPASİTELİ SULTANGAZİ GARAJI HİZMETE ALINDI

Bu doğrultuda, 64 bin metrekarelik alana sahip, 415 araç kapasiteli, 8 otobüsün aynı anda modern bakım–onarım hizmeti alabildiği Sultangazi Garajı hizmete alındı.

METROBÜS GARAJI BAKIM-ONARIM KAPASİTESİ %50 ARTIRILDI

İstanbul’un en önemli toplu ulaşım hattı olan ve günde 1 milyon yolculuk gerçekleştirilen Metrobüs Sistemi için çok önemli olan Edirnekapı Garajı’nın bakım - onarım kapasitesi de inşa edilen yeni bakım-onarım merkezi ile %50 oranında artırıldı.

Bu kapsamda, 280 yolcu kapasiteli yeni metrobüslerimizin de tüm bakım, onarım ve temizlik işlemlerinin yapılabildiği, 12 aracın aynı anda hizmet alabildiği toplam 3 bin 80 m2 alana sahip olan modern bakım – onarım merkezi İstanbul’a kazandırıldı.

BAŞAKŞEHİR ve KURTKÖY 2 GARAJLARI YIL SONU HİZMETE ALINIYOR

271 araç kapasiteli Başakşehir Kayabaşı Garajı ve 150 körüklü otobüs kapasiteli Kurtköy 2 Garajları da yıl sonu hizmete alınacak.

DÜNYADAKİ YENİ TEKNOLOJİLER İSTANBUL’DA DENENİYOR

Dünyada toplu ulaşım alanında gelişen yeni teknolojiler, İETT tarafından yakından takip ediliyor ve fizibilite çalışmaları için deneniyor.

Bu kapsamda 2024 yılında, Hidrojen Yakıtlı araçlar ile yüksek yolcu kapasiteli ve otonom elektrikli araçların test sürüşleri ilk kez gerçekleştirildi.

İSTİKLAL CADDESİ’NDE TARİHİ NOSTALJİK TRAMVAY GELECEĞE TAŞINIYOR

İstanbul’un, ülkemizin ve hatta dünyanın en simgesel toplu ulaşım araçlarından olan ve tarihi 1914 yılına kadar uzanan İstiklal Caddesi’ndeki nostaljik tramvay geleceğe taşınıyor.

Caddedeki tramvayın iç ve dış tasarımı birebir aynı olmak üzere;

-        Tamamen çevreci,

-        %100 bataryalı,

-        Tek şarj ile 150 km menzile sahip olan ve

-        Caddeki kablo, afiş vb dış etkenlerden etkilenmeyen İlk bataryalı Tramvay İstiklal Caddesi’nde hizmete alındı.

2 BUÇUK MİLYON DENETİM YAPILDI, %98 SEFER GERÇEKLEŞMESİNE ULAŞILDI

İETT; tüm yöneticilerinin de aktif katılımı ile sefer öncesi, sefer sırasında ve sefer sonrasında yaptığı denetimleri artırdı ve 2024 yılında 2 milyon 500 bin farklı denetim gerçekleştirdi. Tüm bu çalışmaların da etkisiyle 2024 yılı sefer gerçekleştirme oranı %98 oldu.

TÜRKİYE’DE İLK ve TEK ARAÇ TEKNİK MUAYENE İSTASYONLARI İETT’DE

İETT; kendi bünyesinde ulusal standartlarda Teknik Muayene İstasyonlarına sahip.

İETT’nin sahip olduğu bu imkan, Türkiye’de alanında bir ilk oluşturuyor.

Özel Halk Otobüsleri’nin de yılda en az 3 kez teknik muayene edildiği bu merkezlerde;  2024 yılında 23 bin İETT, 15 bin de Özel Halk Otobüsü olmak üzere toplam 38 bin farklı teknik muayene işlemi gerçekleştirildi.

TÜRKİYE’DE BİR İLK;

TOPLU ULAŞIMDA MOTORİZE DENETİM EKİPLERİ

İstanbul Toplu Ulaşımının %54’ünü oluşturan otobüslerin seferlerinin planlandığı gibi hızlı ve aktif gerçekleşmesi büyük önem oluşturuyor.

İETT, bu konuda da Türkiye’de bir ilke imza atarak;

-        Güzergahları olumsuz etkileyebilecek hatalı parklanmalar gibi olası yol kapamalarına,

-        İETT şoförlerinin talep edebileceği acil ihtiyaçlara,

-        Otobüs tahsisi yapılan büyük etkinliklerde ihtiyaç duyulabilecek anlık koordineye ve şehir içindeki trafik kazaları gibi olaylara çok hızlı ve etkili müdahale edebilme imkanı sağlayan “Acil Durum Motorize Ekipleri” kurdu.

İlk aşamada 3 farklı ekip olarak kurduğumuz, Motorize Ekiplerimizin sayısı 2024 yılında 8’e çıkarıldı. Hedef 12 farklı ekibe ulaşmak.

METROBÜS’TE ARIZA ORANI %55 AZALDI

İETT, filosuna kazandırdığı ; yeni, güçlü ve yüksek yolcu kapasiteli 252 adet metrobüsler ile Türkiye’de alanında bir ilk olan teknik muayene istasyonlarımızın da etkisi ile Metrobüs Seferlerinde arıza sayısını %55 oranında azalttı.

2018 yılında 10 bin km’deki arıza sayısı 5.37 iken, 2023 yılında 2.91’e,

2024 yılında ise 2.41 seviyesine geldi.

Son 6 yılda gerçekleşen iyileşme oranı yaklaşık %55 oldu. 

TÜM FİLODAKİ ARIZALAR %15 AZALDI

İETT’nin tüm filosu geneline bakıldığında da %15’lik bir iyileşme gerçekleşti.

2018 yılında her 10 bin km başına arıza oranı 3.43 iken,

2024 yılında ise 2.94 olarak gerçekleşmiştir.

Buradaki iyileşme oranını da yaklaşık olarak %15’tir.

KAZALARDA %22 AZALIŞ

Gerek işletmesel faaliyetlerde iyileşmeler, gerekse artırılan denetimlerin neticesinde,

2018 yılında İETT’nin milyon km başına kaza sayısı 32.2 iken, bu oran %22 azalış ile 2024 yılında 25.1 olarak gerçekleşti.

TÜRKİYE’DE İLK : MOTOR TEST ÜNİTESİ

İETT araçları İstanbul’da 1 günde 1 milyon 400 bin km mesafe kat ediyor.

Bu nedenle zaman zaman İETT araçlarının motorlarının yenilenmesi ve revizyon edilmesi gerekiyor.

İETT bu konuda da bir ilke imza atarak, Türkiye’de ilk kez bir toplu ulaşım kurumunda Modernize Motor Test Ünitesi kurdu.

Bu sayede, yenileme işleminden geçen bir motor, sanki otobüs üzerindeymiş gibi test ünitesinde detaylı olarak incelenebilecek tüm değerler anlık olarak görülebilecek ve tüm kalite kontrolleri daha etkin yapılarak, işçilik, malzeme ve hizmete alma süresinde de tasarruf sağlanmış olacak.

İETT SOKAK HAYVANLARI’NA KAPILARINA AÇTI

Ülkemizde son dönemlerin önemli konularından biri olan Sokak Hayanları konusuna İETT kayıtsız kalmadı ve kapılarını patili dostlara açtı.

“Yaşatan Olacağız” hedefiyle, İBB Veteriner Hizmetleri Müdürlüğü, İstanbul Gönülleri ve SemtPatiVakfı  işbirliği ile uygun olan tüm garajlarında sahipsiz sokak hayvanlarını sahiplenmek ve onlara yaşam alanı oluşturmak için çalışmalara başladı ve 7 farklı garajda 12 patili dostumuz için yaşam alanı oluşturdu. Uygun olan diğer garajlar için de çalışmalar devam ediyor.

İETT KAPTANLARI ve SAHA GÖREVİLİLERİ,

ÜNİVERSİTEDE İNGİLİZCE ÖĞRENİYOR

İETT; dünyanın en çok olan turist alan şehirleri arasında zirvede olan İstanbul’un merkezi bölgelerinde görev yapan tüm kaptanları ve saha görevlileri için İstinye Üniversitesi ile iş birliğinde birebir uygulamalı İngilizce Dil Eğitimlerine başladı.

Proje kapsamında ayrıca, İETT kaptanlarının görev sırasında her türlü sıra dışı olaya daha hazır olabilmeleri, empati ve stres yönetimi konusunda çok daha güçlü olabilmeleri için üniversitenin uzman psikologlarından ve akademisyenleri tarafından birebir olarak eğitim almaları da sağlanmış olacak.

İSTANBUL’DA İLK KEZ TOPLU ULAŞIMA KADIN ELİ DEĞDİ

Daha önce İETT’de hiç kadın kaptan yokken; yapılan çalışmalar ile bugün 165 kadın kaptan İETT araçlarının direksiyonunda görev alıyor.

Ayrıca ;

-        İlk Kadın Vatman,

-        İlk Kadın Metrobüs Amiri ve

-        İlk Kadın Denetim Amiri gibi İETT tarihinde kadın istihdamında bir çok ilke bu dönemde imza atıldı.

2019 yılından bugüne İETT ; Kadın çalışan oranı %213,  Kadın yönetici sayısı ise %236 oranında artırdı.

İETT ZİRVE SAATLERDE EN VERİMLİ FİLO

Uluslararası Otobüs Kıyaslama Birliği IBBG verilerine göre İstanbul’da İETT; 2024 yılında trafik yoğunluğunun pik yaptığı zirve saatlerde %87 filo kullanımı ile alanının en başarılı kurumu oldu.

İETT’yi %83 ile Paris, %82 ile Montreal ve Washingtın takip etti.  IBBG ülkeleri ortalaması ise %77 olarak gerçekleştirildi.

AÇIK İHALE ORANI %95 OLDU

İETT, tüm iş ve işlemlerimizi açık, şeffaf, rekabete dayalı ve kamu yararı gözeterek gerçekleştiriyor. 2024 yılında gerçekleştirilen ihale tutarının %95’ini açık ihale usulüne göre gerçekleştirildi.

Son açıklanan verilere göre Türkiye’deki tüm kamu kurumlarının açık ihale gerçekleştirme oranı ise %55 seviyelerinde oldu.

YOLCULUK BAŞI GELİR %27’YE DÜŞTÜ

Kar amacı gütmeyen toplu ulaşım kurumları; dünyada bir çok metropolde giderlerinin tamamını gelirlerinden karşılayamamakta ve sübvanse edilmektedir.

Ülkemizin içinde olduğu yüksek enflasyon ortamı da bu oranı daha artırmaktadır. 

İstanbul’da gelirlerin, giderleri karşılama oranı 2015 yılında %68 iken, yıllara sari olarak artan maliyetlerle bu oran 2024 yılında %27’ye kadar gerilemiştir.

İstanbul’da 1 yolcunun maliyeti 2024 yılında yaklaşık 40 TL iken, elde edilen yolcu başına gelir ise yaklaşık 11 TL’dir.

İBB, 1 YILDA 24 MİLYAR TL ULAŞIM SÜBVANSE DESTEĞİ VERİYOR

Bir yolcu başına yaklaşık 29 TL olan bu fark İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından sübvanse edilmektedir.

İstanbul’da yıllara sari olarak artmakta olan bu rakam;

2019 yılında 2,6 milyar lira iken,

2023 yılında 16,2 milyar lira olarak gerçekleşmiş,

2024 yılı sonunda ise 24 milyar liraya çıkmıştır.

Ayrıca;

2020 yılı Aralık ayında başlayan Özel Halk Otobüsleri İşletme Sistemi (ÖTİS) kapsamında, özel halk otobüsü yolculuk gelirlerinden bugüne kadar 15 milyar lira gelir elde edilmiş, yaklaşık 35 milyar lira ise özel halk otobüsü sahiplerine ödeme yapılmıştır.

Aradaki 20 milyar liralık Sübvansiyon İBB tarafından karşılanmıştır.

TOPLU ULAŞIM GELİR – GİDERLERİNDE DÜNYA ÖRNEKLERİ

İstanbul’da gelirin giderleri karşılama oranı %27 seviyesinde iken;

-        Lizbon’da %55  seviyelerinde,

-        Londra ve Paris’te ise % 68,

-        Singapur’da ise %112 ile gelirler giderlerin üzerindedir.

İSTANBULDA 1 YOLCU MESAFESİ 2 KAT DAHA

Aynı şehirlerde 1 yolcunun toplu ulaşımda yaptığı ortalama yolculuk mesafesine bakıldığında ise ;

-        Paris’te 2.8 km,

-        Berlin’de 3 km,

-        Brüksel’de 4 km olan ortalama yolculuk İstanbul’da 8.3 km’dir.

Yani İstanbul’da toplu ulaşım ücreti diğer şehirlere göre en düşük orana sahipken, yapılan mesafe ise km olarak 2 katından daha fazladır.

DÜNYADA 1 TAM BİLET FİYATI

Dünyada toplu ulaşımda 1 bilet fiyatı dolar bazında kıyaslandığında;

-        İstanbul’da 0.7

-        Singapur’da 1.1

-        Paris ve Londra’da 2.2

-        Barselona, Newyork ve Brüksel’de 2.9

-        Berlin’de ise 4.1 dolardır.

İstanbul’da da bu değerin 2014 yılı ve öncesinde 1 dolar ve üzerinde olduğu görülmektedir.

AKARYAKIT FİYALARINDA %550 ARTIŞ  

İETT’nin maliyet artışındaki en önemli faktörlerden biri akaryakıt fiyatlarındaki astronomik artıştır.

2018 yılında 5.45 TL olan motorin litre fiyatı, 2021 yılına kadar 3 yılda %18 artışla 6.43 TL olurken,

2021-2024 yılları arasındaki 3 yıllık süreçte ise %550 artışla 41.87 TL’ye çıkmıştır.

AKARYAKIT GİDERLERİNDE %1.050 ARTIŞ

İETT’nin yıllık akaryakıt ödemesi ise 2018 yılında 473 milyon TL iken, yüksek fiyat artışları, yeni hatlar ve sefer artışlarının da etkisiyle 2024 yılında sadece İETT araçları için 5 milyar 430 milyon TL’ye ulaşmıştır. İETT’nin 2018 – 2024 yılları arasındaki akaryakıt maliyeti artışı %1.050 olarak gerçekleşmiştir.

İETT, AKARYAKIT ALIRKEN %40 VERGİ ÖDÜYOR

İETT, kar amacı gütmeyen bir kamu kurumu olmasına ve toplu ulaşım hizmeti sunmasına rağmen, tüm toplu ulaşım kurumları gibi yüksek oranlarda vergi yüküne maruz kalmaktadır.

Bu vergiler ; Katma Değer Vergisi ve Özel Tüketim Vergisi’dir ve toplamda %40’a ulaşmaktadır.

İETT, kendi filosu ve Halk Otobüsleri ile birlikte yılda yaklaşık 10 milyar TL’nin üzerinde akaryakıt almaktadır.

Akaryakıt vergisi tutarı, yıllık 4 milyar 500 milyon liraya ulaşmaktadır.

AKARYAKIT VERGİSİ İLE 1 YILDA 650 YENİ OTOBÜS ALINABİLİR

5 YILDA TÜM FİLO YENİLENEBİLİR

İETT’nin akaryakıt alımları için ödediği bu miktar ile sadece 1 yılda 650 adet yeni otobüs alınabilmekte, 5 yılda ise İETT Filosunun tamamı yenilenebilmektedir.

DÜNYADA SÜBVANSİYON ÖRNEKLERİ

Dünyada farklı ülke ve şehirlerde merkezi yönetim tarafından vergi muafiyeti ve araç alım teşvikleri gibi fonlarla toplu ulaşıma destek verilmektedir.

Amerika, Almanya, İngiltere, Polonya, Portekiz ve İspanya bunlardan sadece bazılarıdır.

ELEKTRİKLİ ARAÇ DESTEKLERİ

Dünyada toplu ulaşımda elektrikli araç yatırımları da merkezi hükümetler tarafından ekonomik olarak desteklenmektedir.

-        Almanya’da 1 milyar 250 milyon Euro,

-        Polonya’da 500 milyon euro,

-        İspanya’da 61 milyon euro,

-        Portekiz’de 90 milyon euro,

-        Amerika’da 1 milyar 100 milyon dolar ve

-        İngiltere’de 129 milyon pound elektrikli otobüs yatırımları için şehirlerin toplu ulaşım kurumlarına fon sağlanmıştır.

KÖPRÜ VE TÜNEL GEÇİŞLERİNDEN TOPLU ULAŞIMA DESTEK

New York’ta toplu ulaşım idaresi gelirlerinin ;

%42’sini köprü ve tünel geçiş ücretlerinden elde edilmektedir.

AKARYAKIT VERGİ MUAFİYETLERİ

İngiltere’de toplu ulaşım birimleri kullandıkları akaryakıt vergisinin %80’inden muaf tutulmaktadır.

TRAFİK CEZALARINDAN PAY AKTARILMASI

Brüksel ve Paris’de ise trafik cezası gelirleri toplu ulaşım finansı için kullanılmaktadır.

İETT’nin ;

Bir çok alanda iyileşmelere ve ilklere imza attığı 2024 yılı faaliyet raporu İstanbul Büyükşehir Belediye Meclisi’nde kabul edildi.